Ber er hver að baki....

Í öllum bölmóðinum sem hefur einkennt alla samfélagslega umræðu undanfarið, eðilega, barst ljósglæta í gærmorgun þegar tilkynnt var að rússnesk stjórnvöld hefðu tekið jákvætt í málaleitan forsætisráðherra að veita Íslandi lánafyrirgreiðslu.   Það er svolítið skondið að fylgjast með viðbrögðum í fjölmiðlum við þessum tíðindum.

Forsætisráðherra lét þau orð falla á blaðamannafundi að nú þyrfti að leita "nýrra vina" á tímum þegar aðrir slíkir hefðu brugðist.  Fór ekki framhjá neinum að þar vísaði ráðherrann einkum til Bandaríkjanna. Það hefur raunar lengi verið pólitískur ágreiningur um það hér á landi, að hve miklu leyti við ættum að halla okkur að Bandaríkjamönnum, þótt lengstum hafi ráðandi stjórnvöld valið þann kost.  Skemmst er að minnast heiftarlegra viðbragðra íslenskra stjórnvalda þegar Bandaríkjamenn ákváðun einhliða að loka herstöðvum sínum hér á landi og voru þeir þá sakaðir um að bregðast langri vináttu.  Og var fylgiskpekt íslenskra stjórnvalda við Bandaríkin þegar kom að innrásinni í Írak okkur til heilla?  Vinir okkar Bretar hafa ekki verið reiðubúnir að veita okkur lánafyrirgreiðslu en hafa nú tilkynnt að þeir muni höfða mál á hendur íslenskum stjórnvöldum vegna innistæðutrygginga í íslenskum bönkum í Bretlandi.

Þegar Rússar nú segjast taka málaleitan Íslendinga jákvætt má búast við að þeir telji sig geta ávaxtað umrædda fjármuni nokkuð örugglega með því að lána Íslendingum.  Þeir kunna meira fyrir sér í alþjóðasamskiptum en svo að halda að slíkri lánafyrirgreiðslu geti fylgt pólitískar skuldbindingar.  Það er líka hollt að rifja upp að þetta er ekki í fyrsta skipti sem Rússar sýna Íslendingum velvilja.  Má þar nefna að Sovétríkin sálugu voru fyrst eða meðal fyrstu ríkja til að viðurkenna sjálfstæði Íslands árið 1944.  Þegar við stóðum í þorskastríði við Breta og markaðir okkar lokuðust þar reyndus Rússar haukar í horni.  Og á sjötta áratugnum þegar við áttum í miklum erfiðleikum með að flytja út sjávarafurðir, m.a. Bandaríkjanna, opnaði sovéski markaðurinn fyrir íslenskar afurðir.  Þannig höfum við um langt árabil átt í miklum og góðum viðskiptum við Rússland.  Þeim viðskiptum hafa aldrei fylgt pólitískar skuldbindingar.

Norðmenn hafa tekið við sér.  Það vakti reyndar athygli að fjármálaráðherra Noregs, ágæt vinkona mín Kristín Halvorsen, sagði við norska fjölmiðla að íslensk stjórnvöld hefðu ekki snúið sér til þeirra með beiðni um aðstoð en ef slík beiðni bærist yrði henni tekið jákvætt.  Þetta er athyglisvert, því áður höfuð íslenskir ráðamenn sagt að það væri alls staðar lokað á lánafyrirgreiðslu gagnvart Íslendingum.  Nú er um að gera að leita til Norðmanna enda standa þeir okkur næst allra þjóða.

Þegar á heildina er litið segir það sig sjálft að það er farsælast að eiga heiðarleg samskipti við aðrar þjóðir, á sviði stjórnmála, viðskipta og menningar, án fordóma og taka þar sjálfstæða afstöðu.  Samstaða um eitt mál í dag þarf ekki að þýða fylgispekt við annað mál á morgun og þannig á það heldur ekki að vera. Það er hins vegar, í þessum hremmingum öllum, að hafa í huga að ber er hver að baki...  ... nema sér bróður eigi.